سنتزپژوهی تبیین کارکرد وقف درتوسعه فرهنگ دینی دررسالت دانشگاه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه ومبانی حقوق اسلامی، گروه الهیات، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 دکتری تخصصی فقه ومبانی حقوق اسلامی، استادیارگروه الهیات، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

3 دکتری تخصصی فقه ومبانی حقوق اسلامی ،استادیار گروه الهیات، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

مساله دانش و فرهنگ و چگونگی نهادینه کردن آن ها در نظام اجتماعی از قبل نظام آموزشی، از جمله رویکردهای دوران متاخر در نظام دانشگاهی بوده. مراکز آکادمیک در پویش تغییر کارکرد خود، امروزه در فراگیری جریان سازی نظام دانش و فرهنگ، رسالتی بنیادین داشته اند. و فرهنگ دینی در بازخوران نظام آموزشی، مورد توجه پیشرانان جریان فکری قرار گرفته است. وقف، به عنوان سرچشمه فیاض نظام اندیشه ای توانسته است در این کنشگری ایفاگر بسیاری از تعهدات مدنی باشد. هدف:هدف این پژوهش، ارائه یک فراترکیب از مصادیق و مضامین اصلی فرهنگ دینی در دانشگاه اسلام بر اساس مطالعات صورت گرفته است. بر همین مبنا، مطالعه حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی و روش: روش پژوهش، کیفی بوده. جامعه آماری پژوهش شامل پژوهش های صورت گرفته در حوزۀ فرهنگ دینی بوده که مجموعا95 مقاله چاپ شده به صورت فیزیکی و یا الکترونیکی انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است و با توجه به ملاک-های پژوهش، تعداد 14 مقاله به صورت هدفمند گزینش گردیده بود و مورد تحلیل واقع شده. توجه عمیق به مساله فرهنگ و سازواره های بنیادین آن به عنوان یکی از کارویژه های وقف، موضوع محوری و تم اصلی این مقالات بوده که ضرورت ترویج موقوفات در حوزه نظام دانشگاهی را مورد تاکید قرار داده است. در عین حال ارائه راهکار اثربخش علمی در چگونگی چترگونگی مولفه فرهنگ ازقبل وقف،درنظام دانشگاهی مساله مغفول این پژوهش ها بوده.یافته‌ها: یافته های این مقاله نشان داده است که فرهنگ دینی از حیث ملاک های اقتصادی12مصداق و به لحاظ ملاک های اجتماعی19و از لحاظ مقولات فرهنگی17مصداق را در خود جای داده است.نتیجه گیری: یافته های پژوهشی نشان داده که در مقالات تحلیل شده، بررسی تطبیقی چندانی با مولفه های فرهنگ از ابعاد مختلف صورت نگرفته است. از سوی دیگر بیشتر نویسندگان، به دلیل عدم اشرافیت کامل بر مبانی دینی و آثار وقف، در تبیین و تطبیق مساله و چگونگی تحقق فرهنگ دینی، چندان موفق نبوده اند، ضمن این که چندان روشن و مشخص نشده که در حقیقت کدام بخش از سیستم های دانشگاهی از این نوع تحقیقات بهره برده اند. حتی احتمال قویی مطرح بوده که چندان مراجعه و استنادی به این نوع تحقیقات در حوزه سیاست گذاری های کلان جامعه رخ نداده است. این عیب و ایراد بزرگی بوده  که متاسفانه در تحقیقات علمی به آن چندان توجه نشده . دلیل این امر هم آن بوده که رابطه محققان حوزه های مختلف علمی با واقعیات نهادها و سازمان های موجود، یک رابطه یک طرفه بوده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم
  • آیت اللهی،سید ابوالحسن ورخ یزد،محمد علی(1383)وقف ؛پس انداز جاودانه ،تهران،نشر مفاخر.
  • ابدالی، یعقوب و همکاران.(1397). فراتحلیلی بر پژوهش های وقف در شهرهای ایرانی، اسلامی، فصلنامه جغرافیا و روابط انسانی، تابستان.
  • احمدی،علیرضا.(1383). وقف وانگیزه های آن،فصلنامه وقف؛میراث جاویدن،شماره47و 48.
  • احمدی، نزهت.(1391). نهاد وقف در دوره صفوی، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، شماره15،زمستان.
  • امام جمعه زاده.(1379). نقش وقف در بهبود اوضاع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، فصلنامه وقف؛ میراث جاویدان، شماره30.
  • امیرپور، مهناز و همکاران.(1391). نقش وقف درموسسات آموزش عالی، مجموعه مقالات همایش ملی وقف،دانشگاه کاشان.
  • بشیری،عباس وهمکاران(1393)حقوق کاربردی وقف واراضی موقوفه تهران ، نشر جنگل وجاودانه.
  • پور احمد وهمکاران(1392)بررسی نقش وقف در توسعه وساماندهی فضای شهرها،تابستان 92،ش12.
  • جوادی، محمد.(1366). ضرورت حضور وقف در رشد فرهنگی جامعه، فصلنامه میراث جاویدان، شماره66 ، تابستان.
  • جهانیان، ناصر.(1395). جایگاه وقف در اقتصاد، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 62، تابستان.
  • جهانیان، ناصر.(1396). چارچوب طراحی اقتصاد وقف، فصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، شماره27، بهار و تابستان
  • جمشیدی(1385).مقدمه ای بر فرهنگ وقف،تهران،سازمان اوقاف و امور خیزیه.
  • حسینی، محمد علی.(1385). وقف و آثار اجتماعی واقتصادی آن، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • حاجی ده آبادی،محمدعلی.(1387).نقش وقف درپیشگیری ازبزهکاری،فصلنامه حقوق اسلامی،شماره 22،پاییز.رشد،دانشکده الهیات دانشگاه شیراز.
  • خادم، امیر رضا.(1398). شناسایی و مدل سازی عوامل موثر بر جذب منابع خیریه وقف به ورزش زنان،نشریه مطالعات جوانان، شماره43، بهار.
  • خیرآبادی، سعید.(1388). اهداف اقتصادی و اجتماعی اسلام در نهاد وقف، میراث جاویدان، سال هفدهم، شماره68، زمستان.
  • درخشان،مرتضی ونصراللهی خدیجه( 1393)پیشنهاد مدل نظری جهت صیانت از وقف وامور خیریه در بخش سوم اقتصاد نامتقارن،فصلنامه مطالعات اقتصادی اسلامی ،دوره7، ش 13.
  • ریاحی سامانی، نادر .(1382). نقش و قف در تامین نیازهای روز ، تهران، نشر سفیر.
  • زاهدی ،رضا.(1383). وقف در کتاب و سنت، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده الهیات دانشگاه مشهد .
  • زاهدی اصل، محمدرضا.(1373).مفاهیم رفاه اجتماعی و تامین اجتماعی (مجموعه مقالات سمینار جامعه‌شناسی و توسعه)، تهران، سمت.
  • زاهدی اصل، محمد.(1381). مبانی رفاه اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  • سلیمی فر،مصطفی،(1384).نگاهی به وقف وآثاراقتصادی،اجتماعی آن،فصلنامه وقف میراث جاویدان،ش5.
  • شهرامی، بیژن.(1382). راهکار وقف در حل مشکلات اجتماعی، میراث جاویدان، سال یازدهم، شماره41. بهار.
  • شهید اول ،محمد بن مکی عاملی(1412ه-ق)الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه ،قم،موسسه اندیشه اسلامی .
  • صادقی گلدر،احمد (1385).برخی از اصول وقواعد ناظر وقف ،فصل نامه وقف؛میراث جاویدان،شماره56،زمستان.
  • صفایی پور، مسعود و همکاران.(1393). بررسی تاثیر وقف بر توسعه اقتصادی شهر اهواز، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، شماره 16، بهار.
  • علیپور،(1385) وقف وآثار اجتماعی اقتصادی آن ،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الهیات ،دانشگاه شیراز.،- 27
  • عادلی،محمد ابراهیم(1384) تاثیر اجتماعی ،فرهنگی وقف بر جامعه پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الهیات تهران.و
  • کارکنان نصرآبادی، محمد.(1391). وقف و رفاه اجتماعی، مجموعه مقالات همایش ملی وقف، دانشگاه کاشان.
  • گنجی، محمد و همکاران.(1394). مشارکت در امور خیریه وقف، پیش درآمدی بر توسعه پایدار، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی و فرهنگی،شماره4، بهار
  • قدمی، مجید.(1391).رویکردهای نظری و جامعه شناختی وقف، مجموعه مقالات همایش ملی وقف، دانشگاه کاشان.
  • محسنی،منوچهر.(1375). مقدمات جامعه شناسی ،تهران،نشر دوران.
  • منافی شرف آباد، کاظم و همکاران.(1393). جایگاه سنت حسنه وقف در فرهنگ اسلامی؛ با تامل بر قرآن و سیره معصومان، مهندسی فرهنگی،شماره81، پاییز
  • موسوی بجنوردی،سید محمد وقهاری،ابوالفضل(1396)جایگاه وقف در اشخاص حقوقی با تاکید بر آرای امام خمینی(ره)پژوهشنامه متین ،شماره77،زمستان.
  • ولائی، نادر و ابراهیمی زرندی، محمد احسان.(1391). وقف؛ نهادی برای ایجاد عدالت اجتماعی، مجموعه مقالات همایش ملی وقف، دانشگاه کاشان.
  • The Holy Quran
  • Cooper, H. & Hedges, Larry V., (2009), Research Synthesis as a Scientific Process. A chapter on: The Handbook of Research Synthesis and Meta-A
  • Ayatollah, Seyyed Abolhassan Varkh Yazd, Mohammad Ali (2005) Waqf; Eternal Savings, Tehran, Mafakher Publishing.
  • Abdali, Yaghoub et al. (2019). A meta-analysis of endowment research in Iranian and Islamic cities, Quarterly Journal of Geography and Human Relations, Summer.
  • Ahmadi, Alireza (2005). Waqf and its motives, Waqf Quarterly; Immortal Heritage, Nos. 47 and 48.
  • Ahmadi, Nozhat (2013). Waqf Institution in the Safavid Period, Quarterly Journal of Islamic History Studies, No. 15, Winter
  • Imam Juma Zadeh (2001). The Role of Waqf in Improving the Social, Economic and Cultural Situation, Waqf Quarterly; Immortal Heritage, No. 30.
  • Amirpour, Mahnaz et al. (2012). The Role of Waqf in Higher Education Institutions, Proceedings of the National Conference on Waqf, Kashan University.
  • Bashiri, Abbas et al. (2014) Applied Law of Endowment and Land of Tehran Endowment, jangal va javdaneh Publishing.
  • Poor Ahmad et al. (2013) The role of endowment in the development and organization of urban space, Summer 1992, p.12.
  • Javadi, Mohammad (1988). The necessity of the presence of the endowment in the cultural development of the society, Quarterly Journal of Immortal Heritage, No. 66, Summer.
  • Jahanian , Nasser. (2017). The position of endowment in economics, Islamic Economics Quarterly, No. 62, Summer
  • Jahanian, Nasser (2018). Waqf Economy Design Framework, Iranian Economic Research Quarterly, No. 27, Spring and Summer
  • Jamshidi (2006). An introduction to the culture of endowment, Tehran, Endowment and Welfare Organization.
  • Hosseini, Mohammad Ali (2007). Endowment and its social and economic effects, master thesis.
  • Haji Dehabadi, Mohammad Ali. (2008). The Role of Waqf in Preventing Abuse, Islamic Law Quarterly, No. 22, Fall.
  • Khadem, Amir Reza (2020). Identifying and modeling the factors affecting the attraction of endowment charitable resources to women's sports, Journal of Youth Studies, No. 43, Spring.
  • Khairabadi, Saeed. (2010). Economic and Social Goals of Islam in the Endowment Institution, Eternal Heritage, Seventeenth Year, No. 68, Winter.
  • Derakhshan, Morteza and Nasrollahi Khadijeh (2014) Proposing a theoretical model to protect endowments and charitable affairs in the third part of asymmetric economy, Quarterly Journal of Islamic Economic Studies, Volume 7, Issue 13.
  • Riahi Samani, Nader (2003). The role and lock in meeting the needs of the day, Tehran, Safir Publishing.
  • Zahedi, Reza. (2005). Waqf in Book and Tradition, Master Thesis, Faculty of Theology, University of Mashhad.
  • Zahedi Asl, Mohammad Reza. (1373). Concepts of social welfare and social security (Proceedings of the Sociology and Development Seminar), Tehran, Samat.
  • Zahedi Asl, Mohammad (1381). Fundamentals of Social Welfare, Tehran, Allameh Tabatabai University Press.
  • Salimifar, Mostafa, (2005). A look at endowment and its economic and social effects, Quarterly Journal of Endowment of Immortal Heritage, Vol.
  • Shahrami, Bijan (1382). Waqf Strategy in Solving Social Problems, Eternal Heritage, Year 11, No. 41. Spring.
  • Shahid avval, Muhammad ibn Makki Ameli (1412 AH) Sharia courses in Imami jurisprudence, Qom, Institute of Islamic Thought.
  • Sadeghi Goldar, Ahmad (2006). Some of the principles and rules of endowment supervision, endowment quarterly; Eternal Heritage, No. 56, Winter.
  • Safaeipour, Massoud et al. (2014). Investigating the Impact of Endowment on Economic Development of Ahvaz, Quarterly Journal of Urban Research and Planning, No. 16, Spring.
  • Alipour, (2006) Endowment and its socio-economic effects, M.Sc. Thesis, Shiraz University, - 27
  • Adeli, Mohammad Ebrahim (2005) The social and cultural impact of endowment on the community Master Thesis of Tehran Theology University.
  • Nasrabadi staff, Mohammad (1391). Endowment and Social Welfare, Proceedings of the National Conference on Endowment, Kashan University.
  • Ganji, Mohammad et al. (2015). Participation in Endowment Charity, An Introduction to Sustainable Development, Quarterly Journal of Social and Cultural Development Studies, No. 4, Spring
  • Ghadami, Majid. (2012). Theoretical and sociological approaches of endowment, Proceedings of the National Conference of Endowment, Kashan University.
  • Mohseni, Manouchehr (1375). Introduction to Sociology, Tehran, Doran Publishing.
  • Manafi Sharafabad, Kazem et al. (2014). The place of the good tradition of waqf in Islamic culture; Reflecting on the Quran and the Life of the Innocents, Cultural Engineering, No. 81, Autumn
  • Mousavi Bojnourdi, Seyed Mohammad Vaghari, Abolfazl (2017) The position of endowment in legal entities with emphasis on the views of Imam Khomeini (P.B.U.H) Matin Research Journal, No. 77, Winter.
  • Valaei, Nader and Ebrahimi Zarandi, Mohammad Ehsan (2012). Endowment; An Institution for Creating Social Justice, Proceedings of the National Conference on Endowment, Kashan University.

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار