آموزش دینی علم: از رویکرد بین رشته‌ای تا آموزش خداباورانۀ علم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفۀ علم و فنّاوری، استادیار فلسفۀ علم و فنّاوری، گروه آموزش فیزیک، مرکز شهید بهشتی، دانشگاه فرهنگیان. تهران،

چکیده

هدف: هدف از نگارش این مقاله، بررسی راه حلهایی برای پاسخ این پرسش بود که چگونه می‌توان در پرتو نظریه‌های علم دینی، آموزش دینی علم سازگار داشت. این پرسش که خود ذیل مسئلۀ «کاربست علم دینی در آموزش علوم» تلقی می‌شود، در تحلیل دقیق‌تر مسئله، به پرسش از امکان و سازگاری «آموزش دینی علم» تقلیل یافته بود. روش: در راستای هدف تحقیق، سه فرضیه مطرح شد و فرضیه‌ها با روشی تحلیلی- فلسفی، هم در پرتو نظریۀ علم دینی مهدی گلشنی که متناسب‌ترین نظریه با علوم طبیعی است و هم از منظر سازگاری برساختۀ «آموزش دینی علم»، بررسی شدند. یافته‌ها: پس از تحلیل و بررسی و تدقیق فرضیه‌ها، یافته‌های این پژوهش نشان داد که در حوزۀ آموزش علوم: نخست، «آموزش خداباورانۀ علم» رویکردی حداکثری برای «آموزش دینی علم سازگار» است؛ دوم، «آموزش خداباورانۀ علم» در ساحت نگرش قابل تحقق است؛ سوم، رویکرد بین رشته‌ای، رویکردی منصفانه و حداقلی در برنامۀ «آموزش دینی علم سازگار» است. نتیجه‌گیری: برای دستیابی به «آموزش دینی علم سازگار»، می‌توان در طیفی از راه حلها از رویکرد بین رشته‌ای(رویکرد حداقلی) تا آموزش خداباورانۀ علم(رویکرد حداکثری) عمل کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • خسروپناه، عبدالحسین و جمعی از پژوهشگران(1397). در جستجوی علوم انسانی اسلامی. تهران: نشر معارف، چ دوم.
  • سجادی، سید هدایت(بی‌تا). «آموزش علم دینی یا آموزش دینی علم: از آرمان تا تناقض‌نمایی». پژوهشهای علم و دین. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی [در دست انتشار].
  • سجادی، سید هدایت(1398/الف). «آموزش فیزیک و لزوم یک انقلاب واقعی در فرهنگ(در گفتگو با دکتر مهدی گلشنی)». رشد آموزش فیزیک، ش 124.
  • سجادی، سید هدایت(1398/ب). «علم دینی با رویکرد متافیزیک‌گرایانه: بررسی امکان و معناداری آن». حکمت و فلسفه، دورۀ پانزدهم، ش 60: 98-69.
  • سجادی، سید هدایت(1400). «علم‌شناسی و آموزش علوم: چارچوبی نظری در به کارگیری تاریخ و فلسفه علم در آموزش علوم». تعلیم و تربیت، دورۀ سی و هفتم، ش 2(پیاپی 146).
  • شریعتی، سارا(1398). «نشست تجربۀ آموزش دین در مدرسه». چهارم دی ماه. قابل دسترس در:
  • https://www.aparat.com/v/Vc860/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%80_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87
  • گلشنی، مهدی(1380). از علم سکولار تا علم دینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چ دوم.
  • گلشنی، مهدی و عبدالحسین خسروپناه(1396). «مناظره در باب علم طبیعی دینی؛ امکان یا امتناع؟». تهران: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی. قابل دسترس در: https://www.cgie.org.ir/fa
  • معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه فرهنگیان(1395؛ 1399). برنامۀ درسی دورۀ کارشناسی پیوسته رشتۀ آموزش فیزیک. تهران: دانشگاه فرهنگیان.
  • ملکیان، مصطفی(1379). «امکان و چگونگى علم دینى». حوزه و دانشگاه، سال ششم، ش 22.
  • موحد ابطحی، سید محمدتقی(1391). «بررسی دلایل مخالفت با علم دینی». راهبرد فرهنگ، ش 20.
  • Al-Shamrani, S.M. (2008). Context, accuracy and level of inclusion of nature of science concepts in current high school physics textbooks. Unpublished doctoral dissertation. University of Arkansas, Fayetteville, AR.
  • American Association for the Advancement of Science (AAAS). (1990). Science for All Americans. http://www.project2061.org/publications/sfaa/online/chap1.htm
  • Biesta, G. (2010). Good education in an age of measurement: ethics, politics, democracy. Boulder, Colo: Paradigm Publishers.
  • Billingsley, Berry; Keith Chappell & Michael J. Reiss (2019). Science and Religion in Education. Springer.
  • Kragh, Helge (1987). An introduction to the historiography of Science. Cambridge University Press.
  • Lederman, N.G.; F. Abd-El-Khalick, R.L. Bell & R.S. Schwartz (2002). “Views of Nature of Science Questionnaire: Toward Valid and Meaningful Assessment of Learners’ Conceptions of Nature of Science”. Journal Of Research in Science Teaching, Vol. 39, No. 6: 497-521.
  • Matthews, Michael R. (2012). “Changing the Focus: From Nature of Science(NOS) to Features of Science(FOS)”. In: Advances in Nature of Science Research Concepts and Methodologies. Myint Swe Khine (Ed.).
  • Matthews, Michael R. (2018). “New Perspectives in History, Philosophy and Science Teaching: An Introduction”. In: History, Philosophy and Science Teaching: New Perspectives. Springer.
  • Matthews, M.R. (2009). “Teaching the Philosophical and Worldview Components of Science”. Science, Worldviews, and Education. Springer.
  • McComas, William (2002). “A Thematic Introduction to The Nature of Science: The Rationale and Content of a Course for Science Educators”. In: The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies. Kluwer Academic Publishers.
  • McComas, William; Michael P. Clough & Hiya Almazroa (2002). “The Role and Character of the Nature of Science in Science Education”. In: The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies. Kluwer Academic Publishers.
  • McComas, William & Joanne K. Olson (2002). “The Nature of Science in International Science Education Standards Documents”. In: The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies. Kluwer Academic Publishers.
  • National Research Council (NRC) (1996). National Science Education Standards. Washington D.C.: National Academy Press.
  • Niiniluoto, Ilkka (2019). “Scientific Progress”. Edward N. Zalta (Ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. URL= https://plato.stanford.edu/archives/win2019/entries/scientific-progress/
  • Sæther, Jostein (2019). “Three Perspectives on the Science-Religion Issue in Science Education: Interdisciplinary, Value or Ideology, Orientation and Responsible, Personalization”. In: Berry Billingsley, Keith Chappell & Michael J. Reiss (Eds.). Science and Religion in Education. Springer.
  • Science & Education (1994-2009). Springer. https://www.springer.com/journal/11191.
  • Golshani, Mahdi (2001). From Secular Science to Religious Science. Tehran: IHCS.
  • Golshani, M. & A.H. Khosropanah (2017). “Debate on "Religious Natural Science”. Tehran: The Center for Great Islamic Encyclopedia. URL: https://www.cgie.org.ir/fa
  • Khosropanah, A.H. & et. al. (2018). In search for Islamic Humanities. Tehran: Daftar-e Nashre-Maaref.
  • Malekian, Mostafa (2000). “Possibility and meaning of religious science”. Hawzeh and University Journal, Vol. 6, No. 22.
  • Movahed Abtahi, S. (2013). “A Study of the Reasons for Opposition to Religious Science”. Rahbord-e-Farhang, 5(20): 41-66.
  • Sajjadi, S. Hedayat (2019). “Physics education and the necessity for a revolution in culture (interview with Professor Golshani)”. Physics Education Journal(Roshd), Vol. 35, No. 124.
  • Sajjadi, S. Hedayat (No Date). “Religious Science education or religious education of Science: From Ideal to Paradox”. Journal of Science and Religion Research. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies [In Press].
  • Sajjadi, S. Hedayat (2019). “Religious Science with Metaphysical Approach: Investigating its”. Possibility and Significance, Vol. 15, Issue 60: 69-98.
  • Sajjadi, S. Hedayat (2021). “Science-o-logy and Science Education: A Theoretical Framework for Using History and Philosophy of Science in Science Education”. QJOE, 37(2): 7-26. URL: http://qjoe.ir/article-1-3121-fa.html
  • Shariati, Sara (2019). “Meeting on teaching religion at school”. https://www.aparat.com/v/Vc860/% D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D8%B4%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%DB%80_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87
  • Vice Presidency for Education and Graduate Studies (2016; 2020). Physics education curriculum. Tehran: Farhangian University.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار