نظام انضباط فکری در قرآن کریم و کاربست آن در دانشگاه اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم قرآن و حدیث، مدرس گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام. ایلام، ایران

2 دکتری علوم قرآن و حدیث، استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام. ایلام، ایران.

3 دکتری تفسیر و علوم قرآن، دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه ایلام. ایلام، ایران.

چکیده

انضباط فکری ترکیبی نو و بدیع، ناظر بر نظم و انضباط در حوزۀ تفکر است و به اندیشۀ کنترل‌شده و سنجیده نظر دارد. هدف: هدف از نگارش این مقاله، تبیین ساختار نظام‌مند انضباط فکری در قرآن بود. روش: پژوهش حاضر به شیوۀ تحلیل محتوا و با استناد به آیات قرآن نگاشته شده است. یافته‌ها: گزاره‌های مرتبط با انضباط فکری در قرآن، در چهار بخش مبانی(لزوم شکرگزاری منعم، تمایز از سایر موجودات، ممانعت از ورود به دوزخ‏، مسئولیت اعضا، برتری اهل تفکر، پلیدی بی‌خردان، سقوط به جایگاه بدترین موجود)، مقدمات(ایجابی: تقوا، حلم و بردباری؛ سلبی: پیروی از امیال، کثرت‌گرایی، شخصیت‌گرایی، تقلید کورکورانه)؛ الزامات(آزادی اندیشه، احترام به آرا و اندیشه‌ها، پرسشگری، حقیقت‌جویی، علم) و موانع(تهدید، ترس، عجله و شتابزدگی، حب و بغض، خشم و غضب) تشریح و تبیین شده است. نتیجه: فکر صحیح در قرآن دارای ساختاری نظام‌مند شامل هر چهار رکن اساسی یک شبکۀ نظام‌مند است. کاربست این پژوهش در تربیت دینی دانشجویان، به خصوص در سالهای ابتدایی ورود به دانشگاه، می‌تواند تحولی عظیم در روش تفکر آنان ایجاد کند و آنان را به سمت رشد و تعالی فکری سوق دهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم.
  • البلاغی، محمدجواد(1420 ق). الاءالرحمن فی تفسیرالقرآن. قم: بنیاد بعثت.
  • باردن، لورانس(1374). تحلیل محتوا. ترجمۀ محمد یمنی و ملیحه آشتیانی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
  • بحرانی، هاشم بن سلیمان(1416 ق). البرهان فى تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
  • بلخی، مقاتل بن سلیمان(1423 ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: داراحیاء التراث.
  • تستری، ابومحمد سهل بن عبدالله(1423 ق). تفسیر التستری. تحقیق محمد باسل عیون السود. بیروت: دارالکتب العلمیه.
  • تمیمی آمدی، عبدالواحد(1410 ق). غررالحکم و دررالکلم. قم: دارالکتاب الاسلامی.
  • ثناءالله، محمد(1412 ق). التفسیر المظهرى. پاکستان: مکتبه الرشدیه.
  • دهخدا، علی‏اکبر(1373). لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.
  • زحیلى، وهبه بن مصطفى(1418 ق). التفسیر المنیر فى العقیده و الشریعه و المنهج. بیروت: دارالفکر المعاصر.
  • سیوطی، جلال‏الدین(1404 ق). الدر المنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیت‏الله مرعشی نجفی.
  • طباطبایی، سید محمدحسین(1374). تفسیر المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • طبرسی، فضل بن حسن(1360). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
  • طوسی، محمدبن حسن(بی‏تا). التبیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • طیب، سید عبدالحسین(1378). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
  • فخر رازی، محمدبن عمر(1420 ق). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • فضل‌الله، سید محمدحسن(1419 ق). تفسیر من وحى القرآن. بیروت: دارالملاک للطباعه و النشر.
  • کلینی، محمدبن یعقوب(1407 ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • محلی، جلال‏الدین و جلال‏الدین سیوطی(1416 ق). تفسیر الجلالین. بیروت: موسسة النور للمطبوعات.
  • مراغی، احمدبن مصطفی(بی‏تا). تفسیر المراغی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • معین، محمد(1375). فرهنگ معین. تهران: امیرکبیر.
  • مغنیه، محمدجواد(1424 ق). تفسیر الکاشف. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • The Holy Quran.
  • Albalaghi, Mohamad Javad. (1420 AH). Ala alrahman fi Tafsir alquran. Qom: Besat Foundation.
  • Bahrani, Hashem bin Suleiman (1416 AH). Alborhan fi Tafsir alquran. Tehran: Besat Foundation.
  • Balkhi, Muqatil ibn Sulayman (1423 AH). Tafsir Muqatil ibn Sulayman. Beirut: Darahiyah al-Tarath.
  • Barden, Lawrence (1995). Content analysis. Translated by Mohammad Yemeni & Maliheh Ashtiani. Tehran: Shahid Beheshti University.
  • Dehkhoda, Ali Akbar (1994). Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran.
  • Fakhr Razi, Muhamad ibn Omar (1420 AH). The keys of the unseen. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
  • Fadlullah, Sayyed Muhammad Hassan (1419 AH). Interpretation of the Revelation of the Qur'an. Beirut: Dar al-Malak for printing and publishing.
  • Kolini, Muhammad ibn Yaqub (1407 AH). Enough. Tehran: Islamic Library.
  • Mahalli, Jalaluddin & Jalaluddin Siouti (1416 AH). Tafsir al-Jalalin. Beirut: Al-Noor Institute for Press.
  • Maraghi Ahmad ibn Mustafa (Without). Tafsir almaraghi. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
  • Moin, Mohammad (1996). Moin Culture. Tehran: Amir Kabir.
  • Mughniyeh, Mohammad Javad (1424 AH). Interpretation of the discoverer. Tehran: Islamic Library.
  • Sana'a Allah, Muhammad (1412 AH). Al-Tafsir Al-Mazhari. Pakistan: Rushdieh Library.
  • Siouti, Jalaluddin (1404 AH). Aldur almansur fi Tafsir almathur. Qom: Library of Ayatollah Marashi Najafi.
  • Tabarsi, Fadl Ibn Hassan (1981). Collection of statements in the interpretation of the Qur'an. Tehran: Nasser Khosrow.
  • Tabatabai, Seyed Mohammad Hussein (1995). Interpretation of the balance. Translated by Seyed Mohammad Baqer Mousavi. Qom: Islamic Publications Office.
  • Tamimi Amedi, Abdul Wahed (1410 AH). Gurar alkalem wa durar alhekam. Qom: Islamic Library.
  • Tayyib, Seyed Abdul Hussein (1999). Atib Al-Bayan Fi Tafsir Al-Quran. Tehran: Islam Publications.
  • Testari, Abu Muhammad Sahl ibn Abdullah (1423 AH). Interpretation of the test. Investigation of Mohammad Basel Ayoun Al-Sud. Beirut: Dar Al-Kitab Al-Almiyeh.
  • Tusi, Muhammad ibn Hassan (Without). Explanation in the interpretation of the Qur'an. Beirut: Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.
  • Zoheyli, Vahabah ibn Mustafa (1418 AH). Interpretation of the Enlightenment in Belief, Sharia and Methodology. Beirut: Contemporary Thought Center.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار