منشأ پیدایش هویت ملی؛ پارادایم‎ها و رویکردها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات انقلاب اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مطالعات منطقه‎ای دانشگاه تهران.

چکیده

هدف: نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش بود که نظریه‌های منشأ پیدایش هویت ملی بر اساس چه پارادایم‌ها و رویکردهایی قابل طرح و توضیح است. روش: برای پاسخ به سؤال مقاله، از روش توصیفی- تحلیلی و تکنیک مطالعات کتابخانه‎ای بهره گرفته شده است. یافته‏ها: یافته‌های تحقیق نشان دادند که منشأ پیدایش هویت ملی بر اساس شش پارادایم نظریِ ازلی‎انگاری، جاویدانگاری، مدرنیسم، نمادگرایی قومی، ابزارانگاری و پُست‎مدرنیسم، و چهار رویکرد نظریِ ذات‎گرایی، سازه‎انگاری، گفتمانی و زیست‎جهانی، قابل توضیح و تفسیر و تبیین است که در این مقاله به همة این نظریه‎ها پرداخته شده است. نتیجه‏گیری: چیستیِ هویت و پاسخ به پرسش «من کیستم؟» همواره یکی از سؤالهای معرفتی و مسائل اساسی بشریت از ابتدا تا کنون بوده که هیچ‌گاه رنگ کهنگی به خود نگرفته و از جدیدترین مباحث عصر مدرن و پسامدرن به حساب آمده است. از نتایج این مطالعه؛ تقسیم‎بندی مناسب نظریات پراکندۀ منشأ پیدایش هویت ملی، در قالب پارادایم‎ها و رویکردهای مختلف است که در کسب شناخت و معرفت درست در تحلیل موضوعات و پدیده‎های هویتی در عرصه‎های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، هنری، ادبی و غیره ... بسیار تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

-      احمدی، حمید(1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-      احمدی، حمید(1389). قومیت و قوم‏گرایی در ایران؛ افسانه و واقعیت. تهران: نی.
-      احمدی، حمید و حبیب‏الله فاضلی(1386). «ناسیونالیسم، مشکل هویت و دولت ملی در تئوری اجتماعی». سیاست، سال سی‎وهفتم، ش 4.
-      اسمیت، آنتونی دی(1383). ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ. ترجمه منصور انصاری. تهران: تمدن ایرانی.
-      اسمیت، آنتونی دی.(1391). ناسیونالیسم و مدرنیسم؛ بررسی انتقادی نظریه‌های متأخر ملت و ملی‌گرایی. ترجمة کاظم فیروزمند. تهران: ثالث.
-      افرا، هادی و رضا فیض‏آبادی(1392). «تبارشناسی مفهوم هویت در گفتمانهای سیاسی ایران معاصر». علوم اجتماعی، سال دهم، ش 1.
-      امامی، سید مجید(1392). «از جامعه‌شناسی تاریخی ایران تا نظریة سیاستی پیشرفت(توسعه)؛ نقش پارادایم ماهیت‌گرا در ترسیم الگوی اسلامی- ایرانی هویت ملی». مطالعات ملی، سال چهاردهم، ش 4.
-      امانلو، حسین و شجاع احمدوند(1394). «بازشناسی گفتمانی هویت شاهی در ایران باستان». پژوهشهای راهبردی سیاست، سال چهارم، ش 14.
-      اوزکریملی، اوموت(1383). نظریه‌های ناسیونالیسم. ترجمة محمدعلی قاسمی. تهران: تمدن ایرانی.
-      تاجیک، محمدرضا(1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
-      جمشیدی، محسن و احسان کاظمی(1394). «هویت، سیاست و زیست‏جهان». راهبرد، سال بیست‏وچهارم، ش 75.
-      حاجیانی، ابراهیم(1387). بررسی منابع هویت ایرانی. رسالة دکتری. استاد راهنما: رحمت‏الله صدیق سروستانی. تهران: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
-      حاجیانی، ابراهیم(1379). «تحلیل جامعه‏شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه». مطالعات ملی، سال دوم، ش 5.
-      حاجیانی، ابراهیم(1388). جامعه‏شناسی هویت ایرانی. تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.
-      حقیقت، صادق و سیدمحمدعلی حسینی‏زاده(1392). «گفتمان». رهیافت و روش در علوم سیاسی. به اهتمام عباس منوچهری. تهران: سمت.
-      دوران، بهزاد و منوچهر محسنی(1383). «هویت؛ رویکردها و نظریه‌ها». مبانی نظری هویت و بحران هویت. به اهتمام علی‎اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
-      رسولی ثانی‌آبادی، الهام(1391). «بررسی هویت نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه‏انگاری». علوم سیاسی، سال پانزدهم، ش 58.
-      رضایی، رحمت‌الله(1395). «ذات‌گراییازدیدگاهمنطق‌دانانمسلمانونتایجفلسفیآن». معارف منطقی، سال سوم، ش 1.
-      زهیری، علیرضا(1389). جمهوری اسلامی و مسئلۀ هویت ملی. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-      سازمند، بهاره(1384). «تحلیل سازه‏انگارانه از هویت ملی در دوران جنگ تحمیلی». مطالعات ملی، سال ششم، ش 2.
-      سلیمی، حسین(1386). «نگرشی سازه‏انگارانه به هویت ملی در ایران». مطالعات ملی، سال هشتم، ش 3.
-      سیاوشی، مهدی و فرهاد زیویار(1395). «تأثیر سیاستهای فرهنگی پهلوی بر بروز بحران هویت زن ایرانی(با تکیه بر نظریة تکوین و تکون هویت ملی ایرانیان)». زنان و خانواده، سال یازدهم، ش 36.
-      شایگان، داریوش(1383). «هویتهای چندگانه». مبانی نظری هویت و بحران هویت. به اهتمام علی‎اکبر علیخانی. تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
-      فاضلی، حبیب‏الله و نوذر خلیل‎طهماسبی(1395). «ناسیونالیسم و مدرنیسم: مقایسۀ دیدگاه آنتونی اسمیت(رویکرد جامعه‏شناسی تاریخی) و مکتب نوگرا». سیاست، سال چهل‎وششم، ش 3.
-      قزلسفلی، محمدتقی و سمیه فرخی(1393). «جهان‌زیست ایرانی و تأثیر آن در نهادمندی سبک زندگی». جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، سال اول، ش 2.
-      قزلسفلی، محمدتقی و پونه قاسم‌پور(1395). «زیست‌جهان ایرانی در اندیشه‌های احسان نراقی». مطالعات سیاسی، سال هشتم، ش 31.
-      قنبری، داریوش(1385). دولت مدرن و یکپارچگی ملی در ایران. تهران: تمدن ایرانی.
-      کمالی، فائزه و مازیار جفرودی(1395). «زیست‌جهان‌های چندگانه(مقایسة نگرشهای دینی جوانان دانشجو و غیر دانشجو با توجه به فرایند مدرنیزاسیون)». اسلام و مطالعات اجتماعی، سال سوم، ش 4.
-      گودرزی، حسین(1387). تکوین جامعه‎شناختی هویت ملی در ایران. تهران: تمدن ایرانی.
-      گودرزی، حسین(1385). مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی. تهران: تمدن ایرانی.
-      مرتضوی، سید خدایار؛ مصطفی رضایی حسین‌آبادی و اردوان قرائتی(1394). «گفتمان تشیّع و برسازی هویت ملی در ایران عصر صفوی». پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، ش 3.
-      معینی علمداری، جهانگیر(1383). «هویت، تاریخ و روایت در ایران». ایران: هویت، ملیت، قومیت. به اهتمام حمید احمدی. تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
-      منیری، عفت‏السادات و مریم حسینی(1393). «بررسی زیست‏جهان در آثار ناتالیا گینزبورگ با تکیه بر آرای یورگن هابرماس». پژوهش ادبیات معاصر جهان، سال نوزدهم، ش 1.
-      میلر، دیوید(1383). ملیت. ترجمۀ داوود غرایاق زندی. تهران: تمدن ایرانی.
-      نظری، علی‏اشرف(1387). «تبیین مفهوم هویت از چشم‏انداز گفتمانی». راهبرد، سال هفدهم، ش 49.
-      نظری، علی‏اشرف(1386). «هویت مدرن و ظهور گفتمان مشروطیت در ایران». مطالعات ملی، سال هشتم، ش 4.
-      یوسفیان، نوید و میرسعید موسوی‎ کریمی(1389). «سازه‏انگاری معرفتی و برساخت‎گرایی اجتماعی». جامعه‎پژوهی فرهنگی، سال اول، ش 1.
-       Afra, H. &R. Feyzabadi (2013). "The Genealogy of the Concept of Identity in Contemporary Iranian Political Discourses". Journal of Social Science,Vol. 10, No. 1: 1-32.
-       Ahmadi, H. &H. Fazeli (2007). "Nationalism, the Problem of National Identity and State in Social Theory". Journal of Politic, Vol. 37, No. 4: 21-40.
-       Ahmadi, H. (2010). Ethnicity and Ethnicism in Iran, Myth and Reality. Tehran, Iran: Ney Pob.
-       Ahmadi, H. (2011). Foundations of Iranian National Identity. Tehran, Iran: Institute for Social and Cultural Studies.
-       Amanloo, H. &A. Shojae (2015). "Discoursive Recognition of Imperial Identity in Ancient Iran". Journal of Strategic Researches of Policy, Vol. 14: 103-133.
-       Anderson, Benedict (1983).Imagined Communities: Reflections on the Originand Spread of Nationalism. London and New York: Verso.
-       Doran, B. &M. Mohseni (2004). Identity - Approaches and Theories. Tehran.Iran: Academic Jihad’s Institute for Humanities and Social Sciences.
-       Edensor, Tim (2002).National Identity, Popular Culture and Everyday Life. NewYork: Berg.
-       Emami. S.M. (2013). "From the Historical Sociology of Iran to the Developmental Theory of Politics; The Role of the Essentialist Paradigm in Drawing the Islamic-Iranian Pattern of National Identity". Journal of National Studies, No. 4: 3-34.
-       Fazeli, H. &N. Khalil Tahmasebi (2016). "Nationalism and Modernism: A Comparison of Anthony Smith's (Historical Sociological Approach) and Modernist School". Journal of Politics, No. 3.
-       Gellner, E. (1983).Nations and Nationalism. Oxford: Blackwell.
-       Ghanbari, D. (2006). Modern State and National Integration in Iran. Tehran. Iran: Tmadone Irani Pob.
-       Ghezelsafli, M. & S. Farrokhi (2014). "Jahan-e zist-e irani va tasire an dar nahadmandi-ye sabk-e zendegi". Journal of Sociology of Social Institutions, Vol. 1, No. 2.
-       Ghezelsafli, M. &P. Ghasempour (2016). "Iranian World’s Life in Ehsan Naraghi's Thoughts". Journal of Political Studies, No. 31.
-       Goodarzi, H. (2006). Fundamental Concepts in Ethnic Studies. Tehran. Iran: Tamadon-e Irani Pob.
-       Goodarzi, H. (2008). Sociological Development of National Identity in Iran. Tehran: Tamadon-e Irani Pob.
-       Haghighat, S. &S.M.A. Hosseinizadeh (2013). "Discourse".Approach and Method in Political Science.byA. Manouchehri. Tehran.Iran:SAMT.
-       Hajiani, E. (2000). "The Sociological Analysis of National Identity in Iran and Discuss of some Supposition". Journal of National Studies, No. 5.
-       Hajiani, E. (2008). Investigating the Sources of Iranian Identity. Doctoral Thesis University of Tehran. Faculty of Social Sciences. Tehran.Iran.
-       Hajiani, E. (2009). Sociology of Iranian Identity. Tehran. Iran: Strategic Research Institute.
-               Hobsbawm, E. & T. Ranger (1983).The Invention of Tradition. Oxford: Blackwell.
-       Hutchinson, J. (1992)."Moral Innovators and the Politics of Regeneration: the Distinctive Role of Cultural Nationalists in Nation-Building".International Journal of Comparative Sociology, No. 1-2: 101-117.
-       Jamshidi, M. &E. Kazemi (2015). "Identity, Politics and the World’s life". Journal of Strategy, No. 75: 85-108.
-       Kamali, F. &M. Jafroodi (2016). "Life of Multiple Worlds (Comparing the Religious Attitudes of Students and Non-Students with Regard to the Modernization Process". Journal of Islam and Social Studies, Vol. 3.
-       Miller, D. (2004). Nationality. D. Gharayaqzandi Trans. Iran.Tehran: Tamadon-e Irani Pob.
-       Moeini Alamdari, J. (2004). "Identity, History and Narrative in Iran".Iran: Identity, Nationality, Ethnicity. byH. Ahmadi. Iran.Tehran: Moasese-ye Tahghighat vaTousee—ye Olum-e Ensani.
-       Moniri, E. (2014) "Investigate on the World’s Life in Natalia Ginsburg's Works Based on Jurgen Habermas's Views". Contemporary World Literature Research, Vol. 19, No. 1.
-       Mortazavi, S.K. & Others (2015). "Shiite Discourse and the Reconstruct of National Identity in Safavid Iran". Journal World Political Studies, No. 3.
-       Nazari, A.A. (2007). "Modern Identity and the Rise of Constitutional Discourse in Iran". Journal of National Studies, No. 4.
-       Nazari, A.A. (2008). "Explaining the Concept of Identity from a Discourse Perspective". Journal of Strategy, No. 49.
-       Poole, Ross (1999).Nation and Identity. London and NewYork: Routledge.
-       Rasooli Thani Abadi, E. (2012). "Identifying the Islamic Republic of Iran Systematically from a Constructivism Perspective".Journal of Political Science, No. 58.
-       Rezaei, R. (2016)."Essentialism from the Point of View of Muslim Logicians and its Philosophical Implications". Journal of Logical Education, No 1.
-       Salimi, H. (2007)."A Constructivist View of National Identity in Iran".  Journal of National Studies, No. 3.
-       Sazmand, S. (2005). "Constructivism Analysis of National Identity During the Imposed War". Journal of National Studies, Vol. 6. No. 2.
-       Shaygan, D. (2004). "Multiple Identities".Theoretical Foundations of Identity and the Identity Crisis. by Ali Akbar. Tehran.Iran: Academic Jihad’s Institute for Humanities and Social Sciences.
-       Siavashi, M. &F. Ziviar (2016). "The Impact of Pahlavi Cultural Policies on the Emergence of the Iranian Women's Identity Crisis". Journal of Women and Families, No. 36.
-               Smith, A.D. (1987).The Ethnic Origins of Nations. United States: Wiley-Blackwell.
-       Smith, A.D. (1991).National Identity. London: Penguin books.
-       Smith, Anthony D. (1382/2003).Nasionalism: nazariye, ideolozhy, tarikh [Nationalism: Theory, Ideology, History] (M. Ansari, Trans). ). Tehran. Iran. Entesharate Tamadone irani.
-       Smith, Anthony D. (2012). Nationalism and modernism: a critical survey of recent theories of nations and nationalism. Trans by: K. Firumand. Tehran. Iran: Sales Pob.
-       Tajik, M. (2005). The Narrative of Otherness and Identity among Iranians. Tehran. Iran: Farhange Gofteman Pob.
-       Uzkarimli, U. (2004) Nasionalism Theories. M.A GHasemi Trans. Tehran. Iran:Tamadone Irani Pob.
-       Yousefian, N. &K. Mousavi (2010). "Epistemic Constructivism and Social Constructivism". Journal of Cultural Sociology, Vol. 1, No. 1.
-       Zahiri, A. (2010). Islamic Republic and the Question of National Identity. Qom. Iran: Institute for Islamic Science and Culture.
 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار